Ukupna površina Opštine Kotor Varoš iznosi 560 km2, u čemu površine pod šumama učestvuju sa 56,72%1, poljoprivredne površine sa 38% (pri čemu je samo 11,3% ukupne teritorije opštine značajno za proizvodnju hrane), 0,65% su vodene površine a 4,6% se odnosi na izgrađene i druge neplodne površine2. U morfometrijskom smislu na teritoriji Opštine mogu se izdvojiti slijedeće cjeline: riječne doline, odnosno ravni tereni i pribrežne padine do oko 5% nagiba u dolinama rijeke Vrbanje, Kruševice i Cvrcke; brežuljkasti tereni na nižim nadmorskim visinama sa površinama sa nagibom do 20% (livade i pašnjaci) i brdsko-planinski tereni sa nagibom većim od 20% na višim nadmorskim visinama (preko 400 m.n.m.) U tektonskom smislu, u cjelini gledano, limničko-terestička serija neogenog basena Kotor Varoš gradi jednu dosta pravilnu sinklinalnu strukturu, čija osa ima tipičan dinarski pravac SZ-JI.

U čitavom basenu javljaju se izdanci uglja koji su najbrojniji kod Maslovara, Hrvaćana i Šibova. U Maslovarama, gdje je vršena eksploatacija uglja, stepen istraženosti je znatno veći od ostalih dijelova basena. Međutim, može se reći da je
najveći dio basena praktično neistražen. U odnosu na ostale mineralne resurse na području opštine Kotor Varoš bitno je pomenuti i nedovoljno istražena ležišta, mangana, krečnjaka, arhitetonsko-ukrasnog kamena i dr.3 Što se tiče ležišta mangana potrebno je naglasiti da je u reonu planine Uzlomac utvrđeno preko 40 nalazišta manganske rude.

Godišnji nivo eksploatacije krečnjaka na lokaciji Rujevica se kreće od 15.000 m3 2005. godine do 25.000 m3 2009.godine, što je neznatno u odnosu na procijenjenu količinu od 5 mlrd tona. U vrednovanju prirodnih resursa i potencijala Opštine Kotor Varoš, posebno mjesto zauzima rijeka Vrbanja sa svojim mnogobrojnim pritokama. U smislu sagledavanja potencijalnosti vodnih resursa bitno je istaći i činjenicu da u svom gornjem toku Vrbanja predstavlja reon izražene prirodne i ambijentalne vrijednosti. Srednji godišnji protok na ušću u Vrbas je oko 16 m3/s a ukupni energetski potencijal je oko 40 MW (dovoljno za proizvodnju 310 GWh/god. električne energije. Vodoprivrednom osnovom predloženo je korištenje potencijala rijeke Vrbanje u 18 elektrana (12 na području opštine Kotor Varoš), od kojih su 3 sa akumulacijama Šiprage, Grabovica i Čelinac. Ukupni akumulacioni prostor iznosio bi 132h106 m3 i omogućio bi akumulisanje 32% godišnjeg dotoka. Ove akumulacije imale bi i vodoprivredni značaj za navodnjavanje okolnog plodnog zemljišta.